Czy paracetamol jest bezpieczny? Jest wszędzie. Nie wierzysz? To weź 5 losowych opakowań leków na przeziębienie, leków przeciwbólowych, założę się, że większość będzie zawierała tą substancję. Skoro jest tak popularny, to czy można go bezkarnie stosować?

Czym jest paracetamol?

Jest lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Nie ma działania przeciwzapalnego. A dokładny mechanizm działania? Mimo tego, że lek jest od wielu lat na rynku, wciąż nie ma pewności jak działa paracetamol. Jest kilka teorii, ale brak jest jednoznacznego dowodu [2].

Kiedy stosować paracetamol?

Warto stosować go we właściwej dawce. Standardowa tabletka zawiera 500 mg paracetamolu, jednak osoba ważąca więcej niż 50 kg może potrzebować jednorazowo nawet 1000 mg. Ważny jest też czas stosowania – lek w tej dawce należy stosować najczęściej co 6 godzin. Krytyczne dla zdrowia  jest, żeby nie przekroczyć 4000 mg na dobę u dorosłych i 60 mg na kg masy ciała na dobę u dzieci [1,2,7].

Czy paracetamol jest skuteczny?

Zależy w czym 🙂 W gorączce i większości bólów będzie skuteczny i dobrze jest go wybierać w pierwszej kolejności. Szczególnie dobrze się sprawdza w leczeniu gorączki u dzieci i dorosłych. Jeszcze lepiej działa, gdy podaje się go na zmianę z ibuprofenem.  Dzięki temu pacjenci mniej cierpią z powodu bólu i gorączki [2,4].

Niestety nie zawsze jest skuteczny, bo w przypadku bólu krzyża równie skuteczna okaże się witamina C, albo cukierek miętowy. Serio. Badania pokazały, że w przypadku bólu krzyża skuteczność paracetamolu jest na poziomie placebo. W związku z tym lepiej zażyć inny lek przeciwbólowy. Albo łyknąć cukierek 😉 [3]

Paracetamol nie jest lekiem mocnym. W większości wypadków przegrywa z niesteroidowymi lekami przeciwbólowymi jak ibuprofen. Jak w przypadku bólu po wyrwaniu zęba mądrości [5]. 

Choć w zmniejszaniu bólu ucha u dzieci jego skuteczność jest porównywalna z ibuprofenem. Choć warto dodać, że to ibuprofen jest podstawowym lekiem (według wytycznych) w pierwszych 48 godzinach stanu zapalnego ucha [4].

Jak sprawić żeby paracetamol działał silniej? Zajrzyj do wpisu – Jak sobie radzić z bólem?

Czy paracetamol jest bezpieczny?

Uważa się, że paracetamol jest bezpieczny. Nie drażni żołądka, nie podnosi ciśnienia krwi.  Można go łączyć z innymi lekami. Można go więc spokojnie stosować przy nadciśnieniu tętniczym i w chorobie wrzodowej. Pod tym względem jest dużo lepszy od niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Paracetamol można też zażywać w czasie terapii lekami przeciwkrzepliwymi (Acenokumarol, Warfin, Xarelto, Pradaxa, Eliquis). Jednak przy starych lekach przeciwkrzepliwych tj. Acenokumarol i Warfin, nie można go stosować dłużej niż 3 dni.

Można bezpiecznie łączyć paracetamol z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i opioidowymi. W przypadku leków opioidowych dodanie paracetamolu pozwala znacząco zmniejszyć skuteczną dawkę tego pierwszego.

Kiedy jest niebezpieczny?

Najważniejsza zasada dotycząca paracetamolu to nieprzekraczanie dawek maksymalnych tj. 4000 mg/ dobę u dorosłych i 60 mg na kg masy ciała na dobę u dzieci. Czasem dawka maksymalna może wymagać zmniejszenia np. u osób chorych na nowotwór.

To czego najbardziej się boimy przy paracetamolu to uszkodzenie wątroby. Niestety lek ten może w koszmarny sposób ją zniszczyć. Może się to skończyć koniecznością przeszczepu wątroby lub nawet śmiercią. Szczególnie, że na paracetamol nie ma odtrutki. Przy czym śmierć wywołana zatruciem paracetamolem jest paskudna, długa (może trwać kilka dni) i bolesna.

Z czym nie należy łączyć paracetamolu?

Jak napisałem wcześniej najbardziej boimy się wpływu paracetamolu na wątrobę. W związku z czym wszystko co wątrobę może uszkodzić powinno być ostrożnie łączone z paracetamolem. Jedną z takich substancji jest alkohol. Jeśli pijesz alkohol (piwo, wino, drinki, jakiekolwiek inne procenty), regularnie (np. codziennie lub co drugi dzień). Wtedy ryzyko, że paracetamol uszkodzi Ci wątrobę jest dużo większe. Co ważne ibuprofen i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne też nie są wtedy bezpieczne. Dla odmiany przy takim połączeniu można sobie zafundować krwawienie z przewodu pokarmowego.

Podsumowując

W większości przypadków paracetamol jest bezpieczny i skuteczny. Szczególnie wtedy warto go stosować, gdy cierpimy na inne choroby przewlekłe. Najważniejsza sprawa związana z tym lekiem to przestrzeganie dawek maksymalnych. Dlatego też należy uważnie czytać składy wszystkich leków, żeby przez przypadek nie przedawkować paracetamolu.

Źródła

1. Paracetamol – indeks leków mp.pl – https://indeks.mp.pl/desc.php?id=631
2. Paracetamol: Mechanism Of Action, Applications And Safety Concern – M.Jóźwiak-Bębenista; J.Z. Nowak – Acta Poloniae Pharmaceutica ñ Drug Research, Vol. 71 No. 1 pp. 11-23, 2014
3. Saragiotto  BT, Machado  GC, Ferreira  ML, Pinheiro  MB, Abdel Shaheed  C, Maher  CG. Paracetamol for low back pain. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016, Issue 6. Art. No.: CD012230. DOI: 10.1002/14651858.CD012230.
4. Sjoukes  A, Venekamp  RP, van de Pol  AC, Hay  AD, Little  P, Schilder  AGM, Damoiseaux  RAMJ. Paracetamol (acetaminophen) or non‐steroidal anti‐inflammatory drugs, alone or combined, for pain relief in acute otitis media in children. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016, Issue 12. Art. No.: CD011534. DOI: 10.1002/14651858.CD011534.pub2.
5. Bailey  E, Worthington  HV, van Wijk  A, Yates  JM, Coulthard  P, Afzal  Z. Ibuprofen and/or paracetamol (acetaminophen) for pain relief after surgical removal of lower wisdom teeth. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 12. Art. No.: CD004624. DOI: 10.1002/14651858.CD004624.pub2.
6. Leki złożone w farmakoterapii bólu. Paracetamol i tramadol J. Woroń; I. Filipczak-Bryniarska; J.Wordliczek; Geriatria 2011; 5: 30-33
7. Alicja Cieślar, i in.: Dawkowanie paracetamolu, Portal opieka.farm