Czym jest ból neuropatyczny? Czemu boli, choć nie powinno? Maciek 4 miesiące temu wywrócił się jadąc na rowerze do pracy. Na SORze okazało się, że ma poważnie złamaną rękę. Chirurdzy musieli zespolić kości w czasie zabiegu. Na szczęście wszystko poszło dobrze. Wydawało się, że wszystko jest ok, ręka dobrze się zrosła. Jedynie co martwiło Maćka to ból. Czasem było to pieczenie, a czasem nagły przeszywający ból, jak porażenie prądem. Maciek nie wiedział co się dzieje. Na dodatek słabo działały leki przeciwbólowe, które pomagały tuż po operacji. Na kolejnej wizycie lekarz zdiagnozował u Maćka ból neuropatyczny i zalecił zupełnie inne leczenie niż do tej pory.

Czym jest ból neuropatyczny?

Jest to ból wynikający z uszkodzenia lub choroby układu nerwowego. Normalnie ból wywołany jest uszkodzeniem ciała lub stanem zapalnym w organizmie. W przypadku bólu neuropatycznego jest inaczej – uszkodzone zostają neurony odpowiedzialne za odczuwanie lub przekazywanie bólu. Inną przyczyną może być choroba lub uszkodzenie tej części układu nerwowego, która jest odpowiedzialna za “obróbkę” informacji o bólu. 

Jak często występuje? Szacuje się, że dotyczy on ok 8% wszystkich ludzi. Może on dotyczyć nawet 25% pacjentów cierpiących na ból przewlekły (czyli taki, który trwa dłużej niż 3 miesiące)[1,2]. Oznacza to, że cierpią 2 miliony Polaków, czyli wszyscy mieszkańcy Warszawy i Krakowa.

Niestety jest też spory problem z diagnostyką. Często mijają miesiące zanim chory trafi do właściwego lekarza. Na dodatek ból neuropatyczny jest trudny w leczeniu. Standardowe leki gorzej działają. 

Co to wszystko oznacza? Pacjenci długo cierpią. Stają się też bardziej podatni na depresję, o czym pisałem tutaj -> Czy ból i emocje są związane? Mózg jest tajemniczy!

Skąd bierze się ból neuropatyczny?

Niestety nie umiemy jednoznacznie odpowiedzieć skąd się bierze. Lekarze uważają, że pojawia się, gdy organizm nie umie naprawić jakichś uszkodzeń w układzie nerwowym. W konsekwencji próbuje dostosować się do zmian i nie zawsze mu to dobrze wychodzi. Co może kończyć się cierpieniem.

Czy leki przeciwbólowe działają?

Klasyczne leki przeciwbólowe jak paracetamol (np. APAP, Panadol) i niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen np Ibuprom, ketoprofen np Ketonal) często nie pomagają. Gorzej, że nawet najsilniejsze leki jakimi dysponujemy, czyli opioidy (np. morfina) też nie zawsze przynoszą ukojenie. Skoro nawet takie leki nie są skuteczne, to czy pacjent jest skazany na cierpienie? Na szczęście nie, choć leczenie jest zupełnie inne niż w przypadku większości dolegliwości bólowych. Dlatego tak istotne jest, żeby zdiagnozować szybko ten rodzaj bólu, zamiast stosować leki, które nie działają.[2,4]

Jakie leki działają?

W leczeniu bólu neuropatycznego stosuje się zupełnie inne leki. Czasem mogą się wydawać dziwne. No bo jaki sens ma stosowanie leków przeciwpadaczkowych? Albo przeciwdepresyjnych? Okazuje się, że ma, bo to one pomagają i podajemy je w pierwszej kolejności. 

Leków opioidowych (czyli najsilniejszych substancje przeciwbólowych jakie mamy) używamy dopiero jako uzupełnienie, lub gdy inne preparaty nie działają. 

Poza tym naukowcy ciągle szukają skuteczniejszych sposobów na łagodzenie cierpienia. Ostatnio pojawia się coraz więcej dowodów na skuteczność kannabinoidów. Są to związki pochodzące z konopii (tak chodzi o marihuanę). 

Z innych ciekawych sposobów radzenia sobie z tym rodzajem bólu (ale nie tylko tym) to plastry wygrzewające z kapsaicyną (kiedyś Kapsiplast), które można kupić w aptece bez recepty. Choć ostrzegam – grzeją naprawdę mocno…Innym rodzajem plastrów leczniczych są takie, które zawierają substancję znieczulającą miejscowo (lidokainę).Niestety leczenie tego rodzaju bólu często jest szukaniem po omacku. Nie mamy jednoznacznego przepisu na sukces. [2,4,5]

Jak żyć z bólem?

Po pierwsze nie lekceważ bólu. Szczególnie jeśli trwa długo i nie wiesz skąd się wziął. Tym bardziej jeśli chorowałeś na coś, co może wywoływać ból neuropatyczny (patrz tabelka). Jeśli ból nie chce przejść, nie sięgaj po kolejne leki. Porozmawiaj z lekarzem i wymień wszystkie preparaty, które stosujesz. Szczególnie te, które nie pomogły. Tylko właściwa diagnoza daje szansę na skuteczne leczenie. 

Bibliografia

1. Bouhassira D. Neuropathic pain: Definition, assessment and epidemiology. Rev Neurol (Paris). 2019;175(1-2):16-25. doi:10.1016/j.neurol.2018.09.016
2. Szczudlik A, Dobrogowski J, Wordliczek J, et al. Rozpoznanie i leczenie bólu neuropatycznego: przegląd piśmiennictwa i zalecenia Polskiego Towarzystwa Badania Bólu i Towarzystwa Neurologicznego – część pierwsza. Neurol Neurochir Pol. 2014;48(4):262-271. doi:10.1016/j.pjnns.2014.07.011
3. Szczudlik A, Dobrogowski J, Wordliczek J, et al. Rozpoznanie i leczenie bólu neuropatycznego: przegląd piśmiennictwa i zalecenia Polskiego Towarzystwa Badania Bólu i Towarzystwa Neurologicznego – część druga. Published online 2014:14.
4. Alles SRA, Smith PA. Etiology and Pharmacology of Neuropathic Pain. Isom LL, ed. Pharmacol Rev. 2018;70(2):315-347. doi:10.1124/pr.117.014399
5. Finnerup NB, Attal N, Haroutounian S, et al. Pharmacotherapy for neuropathic pain in adults: systematic review, meta-analysis and updated NeuPSIG recommendations. Lancet Neurol. 2015;14(2):162-173. doi:10.1016/S1474-4422(14)70251-0