Myślę, że przytrafiła Ci się sytuacja, kiedy ból rozsadzał głowę, albo przeszywał ząb. Wtedy jest tylko jedno pragnienie – wziąć coś przeciwbólowego. Najlepiej najsilniejszego. I tu nasuwa się pytanie – co działa najlepiej? W tym wpisie znajdziesz odpowiedź na to pytanie. Będzie nawet więcej. Pokażę Ci 5 najsilniejszych leków przeciwbólowych, które kupisz bez recepty.

Czy na pewno tego potrzebujesz?

Jednak zanim do tego dojdę, proszę zastanów się, czy na pewno potrzebujesz leku przeciwbólowego. Ból jest sygnałem z organizmu, że coś jest nie tak. Mówi o stanie zapalnym, o jakiejś nieprawidłowości. Stosowanie przez długi czas leków przeciwbólowych, bez zbadania, co jest przyczyną bólu, jest bardzo kiepskim pomysłem. Może się źle dla Ciebie skończyć.

Poza tym leki to nie cukierki. Nawet jeśli są dostępne bez recepty, to wszystkie mogą powodować działania niepożądane. Nie zawsze można też je zastosować. Wiele chorób oraz innych leków sprawiają, że nawet leki bez recepty mogą być dla Ciebie niebezpieczne. Pisałem o tym tutaj: Paracetamol jest bezpieczny – czy na pewno?, (Nie)Bezpieczny ibuprofen. Dlatego zawsze warto się zastanowić, czy musisz wziąć  tabletkę na ból. Jeśli masz możliwość, to porozmawiaj o tym z lekarzem, bądź farmaceutą.

Jak wybrałem 5 najsilniejszych leków przeciwbólowych bez recepty?

Jak powstał ten ranking? Jestem fanem medycyny opartej na badaniach (Evidence Based Medicine). Dlatego najpierw zrobiłem przegląd artykułów naukowych porównujących siłę działania różnych leków po podaniu pojedynczej dawki np. po zabiegu chirurgicznym lub stomatologicznym. Przyznam, że wyniki, jakie zebrałem, trochę mnie zaskoczyły. Przy czym muszę zaznaczyć dwie rzeczy. Po pierwsze, wyniki nie wyznaczają sztywnych granic. To nie zawody sportowe, gdzie można dokładnie wskazać, kto wygrał. W badaniach naukowych raczej mówimy o prawdopodobieństwie. Po drugie, każdy z nas jest inny. Masz prawo inaczej reagować na leki niż inni.

Ketoprofen – wcale nie taki silny

Wbrew obiegowym opiniom ketoprofen wcale nie jest wyjątkowo skuteczny. Ledwie mieści się w 5 najsilniejszych lekach przeciwbólowych bez recepty. Jest lekiem, który działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Co ciekawe, wygląda na to, że jest zdecydowanie skuteczniejszy przy leczeniu bólu po zabiegach stomatologicznych niż po operacjach. Badacze uznali to za zaskakujące, jednak na razie nie znaleźli na to wytłumaczenia [1,3]. 

Przy ketoprofenie ważne jest to, że jest jedną z mniej bezpiecznych substancji wśród leków bez recepty. Jego zażywanie wiąże się z większym ryzykiem uszkodzenia m.in. żołądka, niż w przypadku np. ibuprofenu [2]. Niestety im dłużej preparaty są stosowane, tym ryzyko uszkodzenia staje się większe. Lecz to akurat dotyczy to wszystkich leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.

Diklofenak

Najczęściej spotkasz go w postaci żeli przeciwbólowych. Jest dostępny bez recepty (np. Voltaren) i na receptę. Zdecydowanie popularniejszy jest w wersji na receptę, ale o tym decydują lekarze. Żele przeciwbólowe to temat na inny wpis.

Diklofenak do połykania bez recepty kupisz w dawkach 12,5 mg i 25 mg. I ta wyższa dawka jest dość skuteczna w zwalczaniu bólu. Dlatego znalazł się wśród 5 najsilniejszych leków przeciwbólowych bez recepty. Choć jak będziecie czytać dalej, to znajdziecie silniejsze preparaty [3].

Niestety długie stosowanie leku wiąże się z ryzykiem uszkodzenia żołądka. Jednak to nie wszystko. Największy problemem z diklofenakiem mają osoby starsze, chorujące na nadciśnienie lub cukrzycę. Zwiększa się u nich ryzyko udaru i zawału, kiedy stosują przez dłuższy czas tę substancję [2,4].

Czyli znów powraca złota zasada dotycząca leków przeciwbólowych – im krócej, tym lepiej.

Metamizol – zapomniany lek

Metamizol – w Polsce znany głównie pod nazwą handlową Pyralgina. Przez pewien czas jego popularność bardzo spadła ze względu na ryzyko bardzo poważnych działań niepożądanych. Chodziło o uszkodzenie krwi (dla ciekawskich – agranulocytoza), które potencjalnie mogło zakończyć się śmiercią. Część krajów zakazało jego sprzedaży. Jednak nowsze badania pokazują, że jednak ta substancja nie jest tak niebezpieczna. Ciekawe jest też to, że w Polsce odnotowano bardzo mało niebezpiecznych powikłań po tym leku, pomimo jego dużej popularności. [5]. 

Metamizol jest ciekawym lekiem. Działa trochę inaczej niż paracetamol i niesteroidowe leki przeciwbólowe (jak ibuprofen). Jednak dokładnego mechanizmu działania metamizolu nie znamy. Dodatkowo ma właściwości lekko rozkurczowe – przydaje się to np. w bólach brzucha i miesiączkowych [6].

Okazuje się, że metamizol jest skuteczny przeciwbólowo. Efektywnie zadziałał u ponad 60% osób. Myślę, że w tym przypadku można już mówić o 3 miejscu z 5 najsilniejszych leków przeciwbólowych bez recepty [3].

Ibuprofen – ale nie zwykły

Znamy go bardzo dobrze. Ibuprofen to jeden najpopularniejszych leków przeciwbólowych. Da się go kupić na każdej stacji benzynowej, w kiosku i sklepie. Jednak najsilniej działają nie te zwykłe, najpopularniejsze tabletki, a formy leku o przyspieszonym uwalnianiu. Pod tym pojęciem kryją się kapsułki żelowe oraz ibuprofen z lizyną. Dzięki temu lek zaczyna szybciej działać. Przekłada się to na dużo wyższą skuteczność. U 57% osób umożliwił skuteczne zniesienie bólu. Według innych parametrów jest lepszym lekiem przeciwbólowym niż metamizol (Pyralgina). Wygląda też na to, że jest też bezpieczniejszy od metamizolu, gdyż ma mniej poważnych działań niepożądanych [3]. Jednak jak w przypadku każdego leku przeciwbólowego – im krócej go stosujesz, tym lepiej. Kiedy nie stosować ibuprofenu? Odpowiedź znajdziesz w ramce.

Najsilniejszymi lekami bez recepty są

Na koniec czas na pierwsze miejsce w zestawieniu. Choć zwycięstwo nie jest druzgocące. Dodatkowo  wśród leków ciężko o jednoznaczne rozstrzygnięcia. 

Najmocniejszym lekiem przeciwbólowym bez recepty… nie jest pojedyncza substancja, a połączenie dwóch. Chodzi o paracetamol i ibuprofen. Z wielu badań wynika, że właśnie taka kombinacja daje najlepszy efekt przeciwbólowy. Także najdłużej przynosi ulgę w cierpieniu. Jest tak dlatego, że substancje te działają w różny sposób. W efekcie uzupełniają się i są efektywniejsze niż każda osobno. Kombinacja 1000 mg paracetamolu i 400 mg ibuprofenu pomogła 70% ludzi, a 500 mg paracetamolu i 200 mg ibuprofenu 67%. 

Ważne jest też to, że obie te substancje są dość bezpieczne. Paracetamol nie powoduje uszkodzenia żołądka, choć może być niebezpieczny dla wątroby. Ibuprofen jest relatywnie bezpieczny dla żołądka, jednak nie zawsze można go stosować [3]. Na co jeszcze trzeba uważać, znajdziesz w ramce poniżej. 

Jeszcze jedno. Spójrz jeszcze raz na skuteczność dawek słabszych i mocniejszych. Nasuwa się pytanie – czy warto brać wyższą dawkę leku? Odpowiedź w następnym akapicie.

Czy warto zawsze brać najsilniejszy lek?

Spójrz jeszcze raz na skuteczność przeciwbólową dla różnych dawek paracetamolu i ibuprofenu. Między słabszą, a silniejszą różnica to zaledwie 3%!

Podobnie to wygląda przy najzwyklejszym ibuprofenie. Już podstawowa dawka, czyli 200 mg pomogła 46% ludzi. Dawka 400 mg pomogła 54% dorosłych. Dwa razy większa dawka zwiększyła skuteczność zaledwie o 8%!  Tak samo wygląda kwestia z potrzebą zażycia kolejnej tabletki. Osoby, które brały dawkę 200 mg ibuprofenu zwykle potrzebowały dodatkowej dawki w ciągu 4,7 godziny, a ci co stosowali 400 mg zwykle musieli wziąć następną w ciągu 5,4 godziny [7].

Na koniec najważniejsza myśl, jaka przyświecała mi w czasie pisania tego artykułu. Mamy do dyspozycji (i to bez wizyty u lekarza) całkiem skuteczne i dość bezpieczne leki przeciwbólowe. W wielu przypadkach są one niezbędne. Jednak zawsze zastanów się, czy na pewno potrzebujesz danego leku. Poza tym zwykle nie warto stosować od razu najwyższej dawki najsilniejszego leku. Bo zwykle ta niższa wystarcza. A im mniejsza dawka leku przeciwbólowego, tym większe Twoje bezpieczeństwo.

Bibliografia

1. Gaskell H, Derry S, Wiffen PJ, Moore RA. Single dose oral ketoprofen or dexketoprofen for acute postoperative pain in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2017;5(5):CD007355. Published 2017 May 25. doi:10.1002/14651858.CD007355.pub3 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6481461/
2. Castellsague J, Riera-Guardia N, Calingaert B, Varas-Lorenzo C, Fourrier-Reglat A, Nicotra F, Sturkenboom M, Perez-Gutthann S; Safety of Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs (SOS) Project. Individual NSAIDs and upper gastrointestinal complications: a systematic review and meta-analysis of observational studies (the SOS project). Drug Saf. 2012 Dec 1;35(12):1127-46. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23137151/
3. Moore  RA, Wiffen  PJ, Derry  S, Maguire  T, Roy  YM, Tyrrell  L. Non‐prescription (OTC) oral analgesics for acute pain ‐ an overview of Cochrane reviews. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 11. Art. No.: CD010794. DOI: 10.1002/14651858.CD010794.pub2. Non‐prescription (OTC) oral analgesics for acute pain ‐ an overview of Cochrane reviews – Moore, RA – 2015
4. Cooper C, Chapurlat R, Al-Daghri N, et al. Safety of Oral Non-Selective Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs in Osteoarthritis: What Does the Literature Say?. Drugs Aging. 2019;36(Suppl 1):15-24. doi:10.1007/s40266-019-00660-1 Safety of Oral Non-Selective Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs in Osteoarthritis: What Does the Literature Say?
5. Andrade, S., Bartels, D.B., Lange, R., Sandford, L. and Gurwitz, J. (2016), Safety of metamizole: a systematic review of the literature. J Clin Pharm Ther, 41: 459-477. Safety of metamizole: a systematic review of the literature
6. Indeks leków mp.pl – metamizol – https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=536
7. Derry  CJ, Derry  S, Moore  RA, McQuay  HJ. Single dose oral ibuprofen for acute postoperative pain in adults. Cochrane Database of Systematic Reviews 2009, Issue 3. Art. No.: CD001548. DOI: 10.1002/14651858.CD001548.pub2. Accessed 05 December 2020 https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001548.pub2/abstract